Wprowadzenie
Sposoby nabywania obywatelstwa niemieckiego reguluje ustawa o obywatelstwie niemieckim (Staatsangehörigkeitsgesetz, w skrócie: StAG). Zgodnie z § 3 StAG obywatelstwo niemieckie może zostać nabyte przez
- urodzenie dziecka niemieckich rodziców lub rodziców od 8 lat zamieszkujących w Niemczech ,
- oświadczenie dziecka urodzonego przed 01.07.1993 r. posiadającego jedynie niemieckiego ojca,
- adopcję,
- zaświadczenie dla emigrantów pochodzenia niemieckiego (Spätaussiedler),
- nadanie obywatelstwa cudzoziemcowi.
Największe praktyczne znaczenie mają pierwszy i ostatni punkt tego zestawienia, postaram się dlatego przybliżyć czytelnikowi warunki nabywania obywatelstwa właśnie według tych zasad.
Urodzenie dziecka
Aktualny stan prawny
Według aktualnego stanu prawnego dziecko, którego ojciec lub matka posiadają obywatelstwo niemieckie, nabywa z chwilą urodzenia w Niemczech również automatycznie obywatelstwo niemieckie. Nieślubne dzieci nabywają obywatelstwo po ojcu, jeżeli ojciec Niemiec uzna ojcostwo. Dziecko rodziców cudzoziemców mieszkających od 8 lat z prawem do pobytu w Niemczech nabywa również obywatelstwo niemieckie z chwilą urodzenia w Niemczech.
Stan prawny do 30.06.1993 r.
Ślubne dziecko nabywa obywatelstwo zarówno po ojcu jak i po matce. Nieślubne dziecko nabywa obywatelstwo jedynie po matce.
Stan prawny do 31.12.1974 r.
Ślubne dziecko nabywa obywatelstwo jedynie po ojcu. Obywatelstwo po matce przysługuje jedynie
- dziecku nieślubnemu,
- w przypadku ślubnego dziecka: jeżeli dziecko w innym przypadku nie posiadałoby w ogóle żadnego obywatelstwa,
- w przypadku ślubnego dziecka: jeżeli dziecko oświadczyło w terminie do 31.12.1977 r., że pragnie nabyć obywatelstwo niemieckie.
Stan prawny do 31.12.1963 r.
Ślubne dziecko nabywa obywatelstwo tylko po ojcu. Obywatelstwo po matce przysługuje jedynie
- dziecku nieślubnemu,
- w przypadku ślubnego dziecka: jeżeli dziecko oświadczyło w terminie do 31.12.1977 r., że pragnie nabyć obywatelstwo niemieckie.
Stan prawny do 31.03.1953 r.
Ślubne dziecko nabywa obywatelstwo jedynie po ojcu. Obywatelstwo po matce przysługje jedynie dziecku nieślubnemu.
Postępowanie o stwierdzenie posiadania obywatelstwa niemieckiego
Osoby starające się o obywatelstwo niemieckie powołujące się na niemieckich przodków (pochodzenie) muszą w postępowaniu o stwierdzenie posiadania obywatelstwa wykazać, że istnieje między nimi a ich przodkami posiadającymi obywatelstwo niemieckie nieprzerwany łańcuch nabywania obywatelstwa przez urodzenie kolejnych pokoleń. Należy przy tym uwzględnić ww. zmiany stanu prawnego. Do 31.12.1974 r. istotne będzie w przypadku ślubnych dzieci zasadniczo jedynie obywatelstwo ich ojca, obywatelstwo matki będzie jedynie w wyjątkowych przypadkach miarodajne.
Często powracającym problemem jest kwestia utraty obywatelstwa niemieckiego przez Niemców pozostających na terenach przyznanych po I Wojnie Światowej Polsce. Osoby te traciły według postanowień Traktatu Wersalskiego obywatelstwo niemieckie i nabywały polskie. Ponowne nabycie obywatelstwa niemieckiego mogło następić przez wpis na tzw. Volkslistę w latach 1939 do 1945 oraz manifestowanie przynależności do narodowości niemieckiej (przykładowo posługiwanie się językiem niemieckim, przynależność do niemieckich organizacji). W szczególności niewystarczający będzie sam wpis na Volkslistę w katergorii III, w tych przypadkach konieczne będą zawsze dodatkowe dowody.
Wnisokodawcy zamieszkali w Niemczech składają wniosek w miejscowym urzędzie miejskim. Osoby zamieszkałe poza terytorium Niemiec składają wniosek do Federalnego Urzędu Administracyjnego (Bundesverwaltungsamt, 50728 Köln, www.bva.bund.de). Wniosek składamy na urzędowym formularzu, opłata od wniosku wynosi 25,00 EUR. Do wniosku należy dołączyć dokumenty, z których wynika, że dany przodek posiadał obywatelstwo niemieckie (dowody osobiste, paszporty, zaświadczenia o zameldowaniu, książeczki wojskowe) i że wnioskodawca nabył obywatelstwo po tym przodku (akty małżeństwa i urodzenia, wypisy z kościelnych ksiąg zaślubionych i ochrzczonych). Bundesverwaltungsamt w większości przypadków będzie także we własnym zakresie zbierał materiał dowodowy wysyłając zapytania do polskich i niemieckich urzędów i instytucji. Postępowanie może dlatego trwać nawet do kilku lat. W przypadku stwierdzenia posiadania obywatelstwa urząd wydaje dowód posiadania obywatelstwa niemieckiego (Staatsangehörigkeitsausweis). Staatsangehörigkeitsausweis nie zastępuje dowodu osobistego czy paszportu, jest jedynie aktem administracyjnych stwierdzającym wiążąco dla innych organów państowych, że dana osoba posiada obywatelstwo niemieckie.
Nadanie obywatelstwa niemieckiego cudzoziemcowi
Cudzoziemcowi, który od co najmniej 8 lat na stałe zamieszkuje w Niemczech z prawem do pobytu, przysługuje na wniosek obywatelstwo niemieckie, jeżeli
- zgadza się z panującym demokratycznym ustrojem i nie popiera żadnych ugrupowań mających na celu obalenie tego ustroju,
- jest w stanie pokryć własne koszty utrzymania oraz koszty utrzymania swoich bliskich bez konieczności korzystania ze świadczeń opieki społecznej,
- utracił lub zrzeknie się swego dotychczasowego obywatelstwa (ten wymóg nie dotyczy obywateli krajów członkowskich Unii Europejskiej, w szczególności Polacy nie muszą zrzekać się swojego obywatelstwa),
- nie był karany,
- potrafi porozumieć się w języku niemieckim,
- wykaże się znajomością podstaw prawnych i społecznych stosunków panujących w Niemczech.
@Justyna
Liczymy od daty rozpoczęcia stałego zgodnego z prawem pobytu w Niemczech do daty urodzenia dziecka. Jeżeli rodzic mieszka na stałe w Niemczech od 1 lipca 2012, to dziecka urodzone 1 lipca 2020 albo później będzie posiadało obywatelstwo niemieckie. Data pierwszego zameldowania wskazuje wprawdzie na fakt rozpoczęcia stałego pobytu w Niemczech, ale nie jest to jedyne kryterium. Można także w inny sposób udowodnić początek stałego pobytu (przykładowo umowa najmu, umowa o pracę, zaświadczenia o odbytych szkoleniach, zeznania świadków).
Witam, nutruje mnie pewna kwestia w latach 95-97 moja sp. BABCIA załatwiała obywatelstwo po swoim mezu (dziadku). Pamiętaj że ja i mój brat nie byliśmy brani pod uwagę gdyż podobno nie mogliśmy starac się o obywatelstwo po dziadku.
(jesteśmy nieslubnymi dziećmi) mój ojciec wtedy również nie przyjął obywatelstwa. Czy jest jakaś szansa bym uzyskała je po dziadku..
Urodzilam się w 1990.
@Obywatelstwo po dziadku
Nieślubne dziecko urodzone w roku 1990 nabywało obywatelstwo jedynie po matce. Jeżeli dziadek od strony matki posiadał obywatelstwo niemieckie, może Pani się również o nie starać.
Witam
Przebywam wraz z zona na terenie DE nieprzerwanie od 04/2015. Nasze dziecko urodzilo sie juz w Niemczech 12/2015. Czy prawda jest ze po 8 latach pobytu, dziecko ma prawo do obywatelstwa niemieckiego? Wiem ze gdyby ktores z nas bylo 8 lat przed narodzinami dziecka to ono automatycznie takie obywatelstwo ma przyznane. Czy jednak 8 lat od narodzenia dziecka, daje mu taka sama mozliwosc. Z gory dziekuje za odpowiedz.
@Sebastian
Dziecko, które od urodzenia mieszka przez 8 lat w Niemczech, może samodzielnie nabyć obywatelstwo niemieckie. Jeżeli jeden z rodziców już wcześniej nabędzie obywatelstwo niemieckie, może ono na wniosek zostać przyznane również dziecku tego cudzoziemca. Dziecko nabywa w tym przypadku obywatelstwo pośrednio przez rodzica.
Dzień dobry,
Mój dziadek był obywatelem Niemiec, urodzonym na terenie Niemiec (okolice Opola) w 1915 roku. Moja babcia była polką. Moja mama urodziła się przed ślubem dziadków. Jej dwaj bracia już po. Dziadek po ślubie uznał mamę. Jeden z mamy braci od 30 lat mieszka w Niemczech, otrzymał obywatelstwo za pochodzenie. Uprzejmie proszę o informację, czy ja mogę ubiegać się o obywatelstwo, gdy moja mama urodziła się przed ślubem dziadków? Czy mogę się w jakiś sposób powołać na wujka który już ma obywatelstwo?
@ilkallk
Jeżeli rodzice dziadka mieszkali również po 1918 r. w okolicach Opola, nie stracili niemieckiego obywatelstwa. Po uznaniu przez ojca mama nabyło obywatelstwo niemieckie. Może Pan/Pani ubiegać się o obywatelstwo. Można we wniosku powołać się na wujka, ale urząd bada każdą sprawę oddzielnie, wcześniejsza decyzja w sprawie wujka nie jest wiążąca.
@Kamil Gwóźdź
Bardzo dziękuję za wcześniejszą odpowiedź.
Dziadek z rodzicami mieszkał cały czas w Niemczech, tylko po wojnie poznał babcię, i postanowił się nie przesiedlać do Niemiec, tylko zostać.
Jednak jedna rzecz nie daje mi spokoju, znalazłam pewne niejasne dla mnie informacje, a skoro mama urodziła się przed ślubem dziadków, czy według tych przepisów jednak nie będzie miała problemu z udowodnieniem obywatelstwa (na zupełnym akcie urodzenia ma nazwisko panieńskie babci, z adnotacją o późniejszym ślubie rodziców i uznaniu mamy).
Nie wiem jak interpretować informacje znalezione na tej stronie – https://polen.diplo.de/pl-pl/03-service/03-04-staatsangehoerigkeit/-/2245470
„4. Nabycie obywatelstwa przez legitymizację dziecka pozamałżeńskiego
Legitymizacja dziecka pozamałżeńskiego następuje przez późniejsze zawarcie związku małżeńskiego przez jego rodziców. Może ona nastąpić również w drodze uznania dziecka przez sąd za pochodzące z małżeństwa. Zasadniczo nabycie obywatelstwa niemieckiego regulują przepisy dotyczące dzieci z małżeństwa. Od 1.07.1998 r. nie istnieje już w niemieckim prawie termin prawny „legitymizacja”.
W okresie od 1.01.1914 r. do 30.06.1998 r. można było nabyć obywatelstwo niemieckie również w drodze legitymizacji dziecka pozamałżeńskiego.”
@ilkaIlk
Adnotacja o późniejszym ślubie rodziców i uznaniu mamy powinna wystarczyć.
Mam takie pytanie: jeżeli urodziłem się na terenie niemiec z obywatelstwem niemieckim i przez 3 lata mieszkałem w Niemczech a teraz od 14 lat mieszkam w Polsce to mam obywatelstwo niemieckie?
@Bernard
Nie można utracić obywatelstwa niemieckiego przez zamieszkiwanie w innym kraju.
Czy w sytuacji gdy dziadek urodzil sie na terenie Rzeszy Niemieckiej w 1934 roku, (rowniez rodzice dziadka urodzili się na terenie Rzeszy), po 1945 pozostal na tych terenach, ktore przeszly pod polską administrację.
Czy wnuk urodzony w 2000 roku moze sie ubiegać o obywatelstwo?
Dziadek był Niemcem , jego przodkowie także
Ojciec nie starał się o obywatelstwo niemieckie czy ja mogę się ubiegać o niemieckie obywatelstwo dla siebie i moich dzieci?