Wprowadzenie
Sposoby nabywania obywatelstwa niemieckiego reguluje ustawa o obywatelstwie niemieckim (Staatsangehörigkeitsgesetz, w skrócie: StAG). Zgodnie z § 3 StAG obywatelstwo niemieckie może zostać nabyte przez
- urodzenie dziecka niemieckich rodziców lub rodziców od 8 lat zamieszkujących w Niemczech ,
- oświadczenie dziecka urodzonego przed 01.07.1993 r. posiadającego jedynie niemieckiego ojca,
- adopcję,
- zaświadczenie dla emigrantów pochodzenia niemieckiego (Spätaussiedler),
- nadanie obywatelstwa cudzoziemcowi.
Największe praktyczne znaczenie mają pierwszy i ostatni punkt tego zestawienia, postaram się dlatego przybliżyć czytelnikowi warunki nabywania obywatelstwa właśnie według tych zasad.
Urodzenie dziecka
Aktualny stan prawny
Według aktualnego stanu prawnego dziecko, którego ojciec lub matka posiadają obywatelstwo niemieckie, nabywa z chwilą urodzenia w Niemczech również automatycznie obywatelstwo niemieckie. Nieślubne dzieci nabywają obywatelstwo po ojcu, jeżeli ojciec Niemiec uzna ojcostwo. Dziecko rodziców cudzoziemców mieszkających od 8 lat z prawem do pobytu w Niemczech nabywa również obywatelstwo niemieckie z chwilą urodzenia w Niemczech.
Stan prawny do 30.06.1993 r.
Ślubne dziecko nabywa obywatelstwo zarówno po ojcu jak i po matce. Nieślubne dziecko nabywa obywatelstwo jedynie po matce.
Stan prawny do 31.12.1974 r.
Ślubne dziecko nabywa obywatelstwo jedynie po ojcu. Obywatelstwo po matce przysługuje jedynie
- dziecku nieślubnemu,
- w przypadku ślubnego dziecka: jeżeli dziecko w innym przypadku nie posiadałoby w ogóle żadnego obywatelstwa,
- w przypadku ślubnego dziecka: jeżeli dziecko oświadczyło w terminie do 31.12.1977 r., że pragnie nabyć obywatelstwo niemieckie.
Stan prawny do 31.12.1963 r.
Ślubne dziecko nabywa obywatelstwo tylko po ojcu. Obywatelstwo po matce przysługuje jedynie
- dziecku nieślubnemu,
- w przypadku ślubnego dziecka: jeżeli dziecko oświadczyło w terminie do 31.12.1977 r., że pragnie nabyć obywatelstwo niemieckie.
Stan prawny do 31.03.1953 r.
Ślubne dziecko nabywa obywatelstwo jedynie po ojcu. Obywatelstwo po matce przysługje jedynie dziecku nieślubnemu.
Postępowanie o stwierdzenie posiadania obywatelstwa niemieckiego
Osoby starające się o obywatelstwo niemieckie powołujące się na niemieckich przodków (pochodzenie) muszą w postępowaniu o stwierdzenie posiadania obywatelstwa wykazać, że istnieje między nimi a ich przodkami posiadającymi obywatelstwo niemieckie nieprzerwany łańcuch nabywania obywatelstwa przez urodzenie kolejnych pokoleń. Należy przy tym uwzględnić ww. zmiany stanu prawnego. Do 31.12.1974 r. istotne będzie w przypadku ślubnych dzieci zasadniczo jedynie obywatelstwo ich ojca, obywatelstwo matki będzie jedynie w wyjątkowych przypadkach miarodajne.
Często powracającym problemem jest kwestia utraty obywatelstwa niemieckiego przez Niemców pozostających na terenach przyznanych po I Wojnie Światowej Polsce. Osoby te traciły według postanowień Traktatu Wersalskiego obywatelstwo niemieckie i nabywały polskie. Ponowne nabycie obywatelstwa niemieckiego mogło następić przez wpis na tzw. Volkslistę w latach 1939 do 1945 oraz manifestowanie przynależności do narodowości niemieckiej (przykładowo posługiwanie się językiem niemieckim, przynależność do niemieckich organizacji). W szczególności niewystarczający będzie sam wpis na Volkslistę w katergorii III, w tych przypadkach konieczne będą zawsze dodatkowe dowody.
Wnisokodawcy zamieszkali w Niemczech składają wniosek w miejscowym urzędzie miejskim. Osoby zamieszkałe poza terytorium Niemiec składają wniosek do Federalnego Urzędu Administracyjnego (Bundesverwaltungsamt, 50728 Köln, www.bva.bund.de). Wniosek składamy na urzędowym formularzu, opłata od wniosku wynosi 25,00 EUR. Do wniosku należy dołączyć dokumenty, z których wynika, że dany przodek posiadał obywatelstwo niemieckie (dowody osobiste, paszporty, zaświadczenia o zameldowaniu, książeczki wojskowe) i że wnioskodawca nabył obywatelstwo po tym przodku (akty małżeństwa i urodzenia, wypisy z kościelnych ksiąg zaślubionych i ochrzczonych). Bundesverwaltungsamt w większości przypadków będzie także we własnym zakresie zbierał materiał dowodowy wysyłając zapytania do polskich i niemieckich urzędów i instytucji. Postępowanie może dlatego trwać nawet do kilku lat. W przypadku stwierdzenia posiadania obywatelstwa urząd wydaje dowód posiadania obywatelstwa niemieckiego (Staatsangehörigkeitsausweis). Staatsangehörigkeitsausweis nie zastępuje dowodu osobistego czy paszportu, jest jedynie aktem administracyjnych stwierdzającym wiążąco dla innych organów państowych, że dana osoba posiada obywatelstwo niemieckie.
Nadanie obywatelstwa niemieckiego cudzoziemcowi
Cudzoziemcowi, który od co najmniej 8 lat na stałe zamieszkuje w Niemczech z prawem do pobytu, przysługuje na wniosek obywatelstwo niemieckie, jeżeli
- zgadza się z panującym demokratycznym ustrojem i nie popiera żadnych ugrupowań mających na celu obalenie tego ustroju,
- jest w stanie pokryć własne koszty utrzymania oraz koszty utrzymania swoich bliskich bez konieczności korzystania ze świadczeń opieki społecznej,
- utracił lub zrzeknie się swego dotychczasowego obywatelstwa (ten wymóg nie dotyczy obywateli krajów członkowskich Unii Europejskiej, w szczególności Polacy nie muszą zrzekać się swojego obywatelstwa),
- nie był karany,
- potrafi porozumieć się w języku niemieckim,
- wykaże się znajomością podstaw prawnych i społecznych stosunków panujących w Niemczech.
Gratuluję opracowania tematu na bardzo wysokim poziomie.
Intryguje mnie jedna sprawa, w przypadku osób urodzonych do 31.12.1974 obywatelstwo niemieckie „po matce przysługuje” […] „w przypadku ślubnego dziecka: jeżeli dziecko oświadczyło w terminie do 31.12.1977 r., że pragnie nabyć obywatelstwo niemieckie.” – przecież „oświadczające dziecko” mogło mieć w tym momencie minimum 3 latka, mowa o sobach zamieszkujących poza niemieckimi granicami, bardzo często na terenie krajów niezbyt demokratycznych… czy wiadomo jaka jest praktyka pstępowania niemieckich urzędów w przypadku złożenia takowego oświadczenia w chwili obecnej. Przecież wtedy było to niemożliwe.
Obywatelstwo przez oświadczenie mogły w tym przypadku nabyć dzieci urodzone między 01.04.1953 a 31.12.1974. W imieniu dzieci niepełnoletnich oświadczenie składali opiekunowie prawni, więc zasadniczo rodzice. Przepisy nie przewidują możliwości złożenia oświadczenia z mocą wsteczną.
Czy pomimo przepisu stanowiącego, iż ,,do 31.12.1974 r. istotne będzie w przypadku ślubnych dzieci zasadniczo jedynie obywatelstwo ich ojca” jest chociaż cień szansy pozytywnego rozpatrzenia wniosku o przyznanie obywatelstwa niemieckiego, gdy tylko matka była Niemką (posiadającą dwóch niemieckich rodziców)? Dodatkowo, jeśli to małżeństwo się rozpadło i dziecko było wychowywane przez matkę, czy wpływa to w jakiś sposób na sytuację?
Obywatelstwo matki byłoby jedynie miarodajne w przypadku dziecka nieślubnego, jeżeli dziecko w innym przypadku nie posiadałoby w ogóle żadnego obywatelstwa lub jeżeli dziecko oświadczyło w terminie do 31.12.1977 r., że pragnie nabyć obywatelstwo niemieckie. Rozwód rodziców po urodzeniu dziecka jest bez znaczenia. W opisanym przez Panią przypadku dziecko nie nabyło obywatelstwa niemieckiego.
Witam,
Chciałam zapytać czy mając pochodzenie niemieckie mam równocześnie obywatelstwo czy o obywatelstwo muszę się dodatkowo starać ?
Pochodzenie to podstawa do uzyskania obywatelstwa. Jeżeli spełnia Pani warunki, to to obywatelstwo Pani faktycznie już ma. Ale jakiś organ administracji publicznej musi najpierw ustalić, czy te warunki są spełnione. W tym celu należy przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie posiadania obywatelstwa. Dopiero po przeprowadzeniu tego postępowania będzie Pani przez niemieckie urzędy traktowana jako Niemka.
witam,
matka Polka, ojciec ma niemieckie obywatelstwo od 25 lat (urodzony w ameryce mieszka w Niemczech)–
dziecko 18 lat urodzone w Polsce-rodzice bez ślubu.
pytanie:czy dziecko posiada obywatelstwo niemieckie po ojcu?
Nieślubne dziecko urodzone po 30.06.1993 r. nabywa obywatelstwo także po ojcu, jeżeli ten uznał ojcostwo. Jeżeli ojciec uznał ojcostwo, dziecko w opisanym przez Pana przypadku posiada obywatelstwo niemieckie.
Witam moj maz ma obywatelstwo niemieckie po przyjezdzie do niemiec od razu wyrobil niemiecki dowod mieszkamy tu juz 2 lata na stale jak wyglada kwestia obywatelstwa w moim przypadku i niemieckiego dowodu jestesmy malzenstwem od 12 lat ja jestem polka czy juz teraz moge to uzyskac tzw. Po mezu ?Prosze o pomoc w tej kwesti.
Mąż musi od co najmniej dwóch lat posiadać niemieckie obywatelstwo. Pani musi przebywać w Niemczech od co najmniej trzech lat i być w stanie porozumiewać się po niemiecku (na poziomie certyfikatu B1). Państwo muszą utrzymywać się z własnych środków, nie ze świadczeń socjalnych.
Witam, co w przypadku gdy:
Dziecko jest sierotą i w latach 70 jego opiekunem (nie_adopcja, nie_przyspoosbienie) została osoba posadająca obywatelstow polsko-niemieckie?
Z góry dziękuję za odpowiedz
* opiekunem prawnym
Witam, mam konkretne pytanie: urodziłam się w 1952 roku. Ojciec mieszkał w Łodzi określał swoją narodowość niemiecką od pradziadka. Kiedy Niemcy zajęli Łódź, cała rodzina ojca dobrowolnie wpisała się na Volkslistę, otrzymując potwierdzenie obywatelstwa Niemieckiego zaliczając ich do grupy II. Ożenił się w czasie II wojny. Po wojnie osiedlił się na terenach zachodnich nabywając gospodarstwo rolne, ale bez żony. W dowodzie miał wpisane wdowiec. Poznał moją matkę, ale nie brał ślubu. Prowadzili wspólnie gospodarstwo rolne przez 20 lat aż do jego śmierci do 1965 roku. Z tego małżeństwo urodziło się 6 dzieci w tym ja. Z chwilą urodzenia ojciec meldował nas osobiście dał mi i mojemu rodzeństwu swoje nazwisko. Matka nigdy nie wspomniała że ojciec miał narodowość niemiecką. Dowiedziałam się przez przypadek w tym roku. Posiadam już wszystkie dokumenty potwierdzające obywatelstwo ojca, tylko czy mam szansę na stwierdzenie obywatelstwa po ojcu będąc córka nieślubną. Za odpowiedź będę bardzo wdzięczna. Pozdrawiam Jola
Wedułg stanu prawnego obowiązującego do 31.12.1963 r. nieślubne dzieci nie nabywały obywatelstwa po ojcu. Nie posida Pani obywatelstwa niemieckiego.
Witam mój pradziadek urodził się 11.01.1903 roku w Leipzig później powędrował do Polski gdzie wziął ślub i zmarł. Niestety nie mam żadnych indormacji o pradziadka rodzicach. Wiem tylko że moj pradziadek miał brata który mieszkał i zmarł w Niemczech.Czy mam szanse na obywatelstwo po przodkach.
Jeżeli pradziadek po I Wojnie Światowej pozostał w Polsce, utracił obywatelstwo niemieckie. Nie wiemy, czy je później ponownie nabył, przykłądowo przez wpis na Volkslistę. Musiałaby Pani uzyskać więcej informacji na temat pradziadka, podane przez Panią są niewystarczające.
Witam,
W moim przypadku w 1994 roku rodzice otrzymali Staatsangehörigkeitsausweis, na którym wpisany byłem również ja jako dziecko. Dokument utracił juz ważność, w związku z czym chciałbym go odnowić. Mam pytanie odnośnie wniosku Antrag F. Jako że jestem osobą urodzona po 1975 roku to w polu Abstammung mam zaznaczyć , ze uzyskalem pochodzenie zarówno von der Mutter jak i vom Vater? Oboje rodziców obywatelstwo otrzymało od swoich rodziców.
Witam serdecznie, czy prawda jest, ze osoby pochodzenia zydowskiego moga starac sie o nadanie obywatelstwa niemieckiego jako zaduscuczynienie za krzywdy wojenne? Dziadek i babcia byli Zydami, Niemcy rozstrzelali rodzine Dziadka, ktory byl osadzony w obozie, nastepnie jako nastoletni chlopak uwieziony przez Gestapo. Dane te sa potwierdzone i oficjalne, czy ma to jakies przelozenie w temacie obywatelstwa niemieckiego?
oto moj przypadek. ojciec otrzymal Staatsangehörigkeitsausweis, w 1999 roku. Jestem tam wpisana jako dziecko z moim rodzenstwem. Ja urodzilam sie w 1991 roku w Polsce i nigdy nie mieszkalam w Niemczech. z tego co wiem moj ojciec najpierw zdobyl paszport w konsulacie w Gdańsku. moje pytanie to czy ja rowniez moge zdobyc paszport nie bedac zameldowana w Niemczech?
Nie zaszkodzi powołać się na nabycie obywatelstwa zarówno po ojcu jak i po matce. Proponuję zaznaczyć obydwa pola.
To nieprawda. Przepisy nie przewidują żadnego szczególnego trybu nabywania obywatelstwa niemieckiego przez osoby pochodzenia żydowskiego.
Wniosek o wydanie paszportu czy dowodu osobistego może Pani złożyć w każdym konsulacie. Wniosek o stwierdzenie posiadania obywatelstwa rozpatruje natomiast Bundesverwaltungsamt.
Mam obywatelstwo niemieckie jestem przesiedleńcem, paszport i dowód osobisty niemiecki zameldowanie w Niemczech od 18 lat, mąż Polak, dziecko 7 lat urodzone w Polsce i ma polskie obywatelstwo. Chcemy razem zamieszkać w Niemczech.Czy dziecko potrzebuje pełen akt urodzenia czy metrykę urodzenia aby dostać obywatelstwo, czy mąż dostanie obywatelstwo niemieckie.
Panie Kamilu
Proszę o pomoc w następującej sytuacji.
Stanisław (ur.1962 w Polsce, dziecko ślubne) syn Polaka i Niemki ze Śląska.
W roku 1976 Stanisław zostaje sierotą a jego opiekunem prawnymi staje się wujek.
Wujek (brat zmarłej matki Stanisława) posiada obywatelstwo niemieckie (obecni mieszka w Niemczech).
Wiem że Stanisławowi nie przysługuje obywatelstwo po matce ze względu na jego rok urodzenia. Natomiast czy po swoim opiekunie prawnym można się o takie starać?
Z góry dziękuję za pomoc, pozdrwiam
Witam,
w skrocie…staram sie o obywatelstwo po Pradziadkach. Prababka rodowita Niemka, Pradziadek urodzony w PL ale wyjechal do Niemiec i tam decyzja rejenta miasta Duseldorf mial zmienione imie i nazwisko (nie mam pewnosci czy mial nadane obywatelstwo niemieckie-ale na logike zmiana personaliow wiaze sie ze zmiana obywatelstwa zapewne). Jednakze obecnie urzednik niemiecki prosi azebym sprawdzila czy Dziadek nabyl, badz utracil obywatelstwo polskie. Pomijajac fakt mega biurokracji i kosztow tego, to jezeli Dziadek posiadal dowod polski i tym samym mial obywatelstwo juz polskie…lancuch zostal przerwany i urzednik stwierdzi na podstawie tego faktu, ze nie nalezy mi sie obywatelstwo niemieckie?
Nie mam jakos zapalu azeby ta biurokracje przeskakiwac i ponosic te koszta (kolejne) skoro wiem, ze Dziadek mial Polski dowod.
Czy w takim wypadku moge powolac sie na fakt posiadania conajmniej w 12.5 % krwi niemieckiej i co odpisac urzednikowi, na co sie powolac azeby nie wstrzymac toku administracyjnego postepowania poprzez nie sprawdzenie tej utraty/uzyskania obywatelstwa polskiego dla Dziadka?
Bede wdzieczna za odp…bo bardzo mi zalezy na doprowadzeniu sprawy do konca bez tych kosztow o ktorych wspomnialam j/w.
Dziekuje za kazda odp!