Podstawy prawne

Obszerne regulacje dotyczące wynagrodzenia adwokackiego w Niemczech znajdziemy w Rechtsanwaltsvergütungsgesetz, w skrócie RVG. Ustawa składa się z dziewięciu rozdziałów (przepisy ogólne, rodzaje opłat, pojęcie sprawy, wartość przedmiotu sporu, doradztwo i zastępstwo pozaprocesowe, postępowanie sądowe, sprawy karne, adwokat z urzędu, przepisy końcowe) oraz dwóch załączników (zestawienie czynność adwokackich oraz przysługującego za nie wynagrodzenia (Vergütungsverzeichnis, w skrócie VV RVG), tabela wysokości opłat w uzależnieniu od wartości przedmiotu sporu (Gebührentabelle)).

Ustawa reguluje wynagrodzenie adwokata zarówno w sprawach cywilnych, karnych jak i administracyjnych.

Wartość przedmiotu sporu

W sprawach cywilnych wysokość wynagrodzenia adwokackiego naliczana jest zasadniczo od wartości przedmiotu sporu. W przypadku roszczenia pieniężnego wartość przedmiotu sporu jest równa kwocie tego roszczenia. W sprawie przewoźnika żądającego zapłaty wynagrodzenia za przewóz w kwocie 2.000,- EUR wartość przedmiotu sporu będzie przykładowo wynosiła właśnie te 2.000,- EUR. W przypadku roszczenia o wydanie rzeczy, wartość przedmiotu sporu będzie odpowiadała wartości tej rzeczy. W przypadku roszczeń alimentacyjnych wartość przedmiotu sporu wynosi dwunastokrotną kwotę miesięcznego roszczenia alimentacyjnego. W przypadku roszczenia o zapłatę 250,- EUR alimentów miesięcznie wartość przedmiotu sporu będzie wynosiła 3.000,- EUR. W przypadkach innych roszczeń, których wartości nie można jednoznacznie ocenić, wartość przedmiotu sporu oszacuje sąd z uwzględnieniem orzecznictwa sądów wyższych instancji w podobnych sprawach. W sprawie gospodarczej o zaniechanie naruszeń zasad uczciwej konkurencji wartość przedmiotu sporu to co najmniej 10.000,- EUR, z mojej praktyki znam jednak także przypadki, w których sąd przyjął 100.000,- EUR jako wartość przedmiotu sporu w sprawie tego rodzaju.

Koszty zastępstwa pozaprocesowego w sprawach cywilnych

W przeciwieństwie do prawa polskiego ustawowo uregulowane jest także wynagrodzenie adwokatów w postępowaniu pozaprocesowym (przykładowo postępowanie przed organami administracji publicznej, wezwanie dłużnika do zapłaty).

W pierwszym kroku ustalamy wartość przedmiotu sporu według wyżej opisanych zasad. Na podstawie załącznika 2 do ustawy (Gebührentabelle) ustalamy wysokość jednej pełnej opłaty przy takiej wartości przedmiotu sporu. Przykładowo jedna pełna opłata przy wartość przedmiotu sporu w wysokości 2.500,- EUR to 201,- EUR.

Następnie ustalamy w Vergütungsverzeichnis jaki czynnik pełnej opłaty przysługuje za zastępstwo w danej sprawie. Czynnik w sprawie cywilnej o przeciętnym poziomie trudności to 1,3 (nr 2300 VV RVG). Mnożymy kwotę jednej opłaty (201,- EUR ) z czynnikiem (1,3) i uzyskujemy kwotę wynagrodzenia netto (201 EUR * 1,3 = 261,30 EUR). Do tej kwoty należy dodać jeszcze zryczałtowane koszty telekomunikacyjne (20,- EUR) zgodnie z nr 7002 VV RVG oraz podatek VAT w wysokości 19% (53,44 EUR). W sumie koszty zastępstwa adwokackiego w sprawie o wezwanie dłużnika do zapłaty kwoty 2.500,- EUR wynoszą 334,74 EUR brutto.

Należy mieć na uwadze, że w przeciwieństwie do prawa polskiego możemy domagać się od dłużnika także w postępowaniu pozaprocesowym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według stawek ustawowych. Zwrot kosztów zastępstwa traktuje się jako część odszkodowania przysługującego wierzycielowi w przypadku zwłoki dłużnika. Wierzyciel ma prawo zlecić adwokatowi dochodzenie roszczeń od dłużnika znajdującego się w zwłoce, pokrycie kosztów zastępstwa stanowi wówczas część odszkodowania.

Koszty zastępstwa procesowego w sprawach cywilnych

Za zastępstwo przed sądem w sprawach cywilnych przysługuje adwokatowi zasadniczo wynagrodzenie w wysokości 2,5 opłaty (1,3 opłaty zgodnie z nr. 3100 VV RVG za prowadzenie sprawy oraz 1,2 opłaty zgodnie z nr. 3104 VV RVG za wystąpienie na rozprawie). W sprawie o zapłatę 2.500,- EUR podstawowe wynagrodzenie adwokata będzie wiec wynosiło  502,50 EUR netto (201 EUR * 2,5 = 502,50). Także w postępowaniu sądowym doliczamy 20,- EUR zryczałtowanych kosztów telekomunikacyjnych oraz 19% podatku VAT (99,28 EUR). Wynagrodzenie ustawowe adwokata w sprawie przed sądem cywilnym o zapłatę 2.500,- EUR wynosi więc w sumie 621,78 EUR brutto.

W końcowym rozliczeniu koszty procesu ponosi strona przegrywająca. Jeżeli wygramy proces, strona przeciwna musi zwrócić nam także koszty zastępstwa naszego adwokata. Wyjątkowo w sprawach z zakresu prawa pracy zwrot kosztów zastępstwa nie przysługuje. W sprawach z zakresu prawa pracy każda ze stron ponosi w całości koszty własnego pełnomocnika.

W przypadku gdy ta sama sprawa była prowadzona przez adwokata także w postępowaniu pozasądowym połowa opłaty za prowadzenie postępowania pozasądowego zostaje zaliczona na poczet kosztów zastępstwa w ramach postępowania sądowego.

Wydatki

Zlecając adwokatowi prowadzenie sprawy przez sądem zamiejscowym musimy obok wyżej wymienionych kosztów liczyć się także z kosztami dojazdów (0,30 EUR/km w przypadku wykorzystania własnego pojazdu (nr 7003 VV RVG)), opłatą za czynności poza kancelarią (70,- EUR za dzień (nr 7005 VV RVG)) oraz ewentualnymi kosztami noclegu (nr 7006 VV RVG).

Obowiązywanie ustawowych stawek minimalnych

Wyżej wymienione kwoty to ustawowe stawki minimalne. Adwokat ma obowiązek pobierać od klienta wynagrodzenie co najmniej w tej wysokości. Przy udzieleniu adwokatowi zlecenia przysługuje mu automatycznie ww. wynagrodzenie. Klient i adwokat mogą jednak zawsze ustalić także wyższe wynagrodzenie. Należy wówczas mieć na uwadzę, że nie będziemy mogli domagać się od strony przeciwnej zwrotu kosztów zastępstwa przekraczających ustawowe stawki minimlane. Ustalenie między klientem a adwokatem natomiast niższych stawek niż tych wynikających z RVG jest możliwe jedynie w wyjątkowych przypadkach. Jeżeli klient nie jest w stanie pokryć kosztów zastępstwa, może ustalić z adwokatem wynagrodzenie prowizyjne od uzyskanej kwoty (Erfolgshonorar). Stawka takiego wynagrodzenie prowizyjnego będzie jednak zawsze parokrotnie wyższa od stawek wynagrodzenie minimalnego ze względu na ryzyko, które ponosi adwokat zgadzający się na współpracę na tej zasadzie.